| نوع بنا : تاريخي قدمت : آل بويه اين يادمان ارزشمند بنائي است استوانه اي شكل كه به عنوان ميل راهنما وجهت هدايت كاروان ها در كنار شهر قديم شاپور خواست احداث گرديده است افزون براين وجود بقاياي معماري سنگ و گچ با ديوارهاي ضخيم در مجاورت مناره (پارك ، ميدان شقايق فعلي ) حاكي از وجود تأٍسيساتي نظير كاروانسرا و مسجد و .... گرداگرد بنا در گذشته مي باشد . با توجه به سبك معماري بنا ، احتمالاً تاريخ ساخت آن به دوره فرمانروائي ديليمان برميگردد . بلنداي آن بر اثر عوامل طبيعي كاهش يافته و اكنون با احتساب پايه سنگي ارتفاع آن به 30 متر مي رسد . قطر بنا در پائين ترين قسمت به 5/4 متر كاهش مي يابد . فضاي داخلي آن از 99 پله تشكيل شده است . ورودي مناره در جبهه غربي روي سطح پايه قرار گرفته است . | |
| آدرس :خرم آباد - ميدان شقايق |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : عهد اتابكان لر كوچك :570-1006 ق پلان مقبره مستطيل شكل و پلان داخلي آن هشت ضلعي و هر ضلع آن 5/2 متر است سبك معماري گنبد آن نار دو پوسته و مواد و مصالح آن سنگ گچ است ارتفاع گنبد از سطح زمين 12 متر است.در وسط آن قبري است كه برروي آن صندوق چوبي كنده كاري شده اي قرار دارد. اين اثر به احتمال زياد مربوط به سر سلسله اتابكان لر كوچك شجاع الدين خورشيد است كه به واسطه عدالت و دادگستري مقبره وي مورد احترام اهالي قرار گرفته است . | |
| آدرس :12 كيلومتري جنوب خرم آباد- روستاي گوشه طالقان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : ساساني بنايي مدور متشكل از يك ديواره عظيم سنگي كه بصورت مدور دور تا دو چشمه اي فصلي احداث گرديده است . قطر اين بنا 18 متر با محيط 256 متر مربع با پنهاي 3 متر و بلندي آن تا كف چشمه 18 متر است . اين بنا داراي دريچه اي به ابعاد 90×160 براي هدايت آب آشاميدني و توزيع آن در سطح شهرشاپورخواست ، مشروب نمودن اراضي و بهره برداري از آسيابهاي آبي بوده است. مواد و مصالح آن از سنگهاي لاشه همراه ملات ساروج ( آهك و گچ و . . . ) مي باشد كه در ساختمان پل شاپوري وخرابه هاي شهر شاپورخواست مشاهده شده است. | |
| آدرس :خرم آباد - مركز شهر |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : صفويان كاروانسرا در ميسر راه باستاني شاپور خواست به خوزستان مي باشد و در ساخت آن از سنگ ، آجر و ملات گچ استفاده شده است ناودانهاي آن همه از سنگ و داراي باروئي با كنگره هاي تزئيني ست . طول و عرض با روي اين كاروانسرا 44*48 متر و ورودي آن به سمت جنوب و هلالي شكل است . شكل اصلي بنا به صورت چهار ضلعي و ارتفاع آن به 5 متر مي رسد و همچنين داراي 12 اتاق و از دو قسمت ساخته شده است كه قسمتي براي سكونت كاروانيان و قسمتي ديگر جهت نگهداري چهارپايان مورد استفاده قرار گرفته است اين كاروانسرا دومين منزل از خرم آباد به خوزستان است كه پس از آن كاروانسراهاي قلعه نصير ، اوسر ، ميشوند ، چارتا و قلعه رزه ، واقع شده اند . | |
| آدرس :خرم آباد - مسير راه باستاني شاپور خواست به خوزستان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : ساساني بناي فوق بر روي تپه اي باستاني و طبيعي واقع شده است. اين اثر ارزشمند داراي 8 برج 2 حياط مستطيل شكل ,محيط كلي 60/228متر,با ارتفاع بلندترين ديوار تا سطح تپه 5/22متر و مساحت كلي آن 5300 متر مربع است . پلان بنا به صورت هشت ضلعي نامنظم است. ورودي آن در جبهه شمالي ودر برج جنوب غربي ساخته شده است كه عرض آن10/2و ارتفاع آن3متر است در ساخت آن از مصالحي چون خشت ،آجر(قرمز وبزرگ) ، سنگ و ملات استفاده شده است.از نكات قابل تامل در اين بناي سترگ وجود چاه قلعه به عمق42متردر حياط اول وراه زير زميني جهت فرار در مواقع اضطراري در حياط دوم مي توان اشاره نمود. از زمان برپايي بنا در عهد ساساني تا دوره هاي متا خر الحاقاتي به آن اضافه شده است(به خصوص دوره صفوي وقاجاري)اين اثر همان دژمعروف شاپورخواست كه در تواريخ ذكر شده است.به لحاظ موقعيت استراتژيكي خود در قرن 4ه.ق.به عنوان مقر حكومت آل حسنويه وگنجوراين سلسله درزمان آل بويه آمد.از قرن ششم هجري پس از ساخته شدن شهر جديد خرم آباد اين قلعه نيز به نام خرم آباد ناميده شد.احتمالانام فلك الا فلاك در دوره قاجار بر آن اطلاق شده است. از بدو شكل گيري اين بناي عظيم و ديدني تا به حال داراي كاربريهاي سياسي ، نظامي ، خزانه سلطنتي ، مقر حكومتي ، پادگان نظامي ، زندان سياسي داشته است. اكنون نيز به عنوان موزه باستانشناسي، مردم شناسي وآزمايشگاه مرمت اشيا وچايخانه سنتي از آن استفاده ميشود . | |
| آدرس :خرم آباد - مركز شهر |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : سلجوقيان در مسير راه قديمي شاپور خواست به خوزستان (خ شريعتي ) سنگ نوشته اي به شكل مكعب كه بصورت يكپارچه متصل به صخره اي طبيعي بوده است قراردارد . ارتفاع متون كتبيه دار با احتساب دوپله در چهار ضلع سنگ نوشته 344 سانتيمتر است اين كتيبه به خط كوفي و زبان فارسي دور تا دورستون سنگي تحرير شده است در گذشته به بردنوشته معروف بوده است .كتيبه با بسم الله شروع شده وموضوع آن مربوط به حكم امير اسفهسا لار كبير ظهيرالدين و الدوله معين الا سلام طغرل لتكين ابوسعيد برسق در خصوص بخشش علفچر درچراگاه هاي شاپور خواست و ممنوعيت برخي سنتهايي ناپسند در عهد سلطنت ملكشاه سلجوقي به تاريخ 513 هجري قمري است . | |
| آدرس :خرم آباد- خيابان شريعتي |
| نوع بنا : زيارتي قدمت : آل حسنويه اين بنا مربوط به 404 هـ .ق و بنابر كتيبه اي به خط كوفي بناي اوليه آن به فرمان بدربن حسنويه ساخته شده است . مقبره داراي دو گلدسته مدور آجري در دو طرف مي باشد كه با كاشيهاي زيبائي كه كلماتي مقدس بر آن نوشته شده مزين گرديده است بناي كنوني مقبره در سال 1307 هـ .ق ساخته شده است. درب اصلي حرم از چوبي مخصوص و به شكل زيبائي ساخته شده و آيات و كلمات مقدس با خط نسخ و به طور برجسته برآن نقش گرديده است . بنابر متون كتيبه هاي موجود مقبره متعلق به زيدبن علي بن حسين بن علي بن طالب (ع) است . | |
| آدرس :خرم آباد- ضلع غربي قله فلك الافلاك |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : پهلوي اين بنا ابتدا به صورت حمام بوده و در بعدا به سه قسمت زورخانه, ساختمان دكاكين سنگ تراشان و محل سكونت تبديل شده است . مساحت كلي زورخانه 5/282 متر مربع و ورودي آن از قسمت جنوبي بصورت يك دروازه مستطيل شكل كوچك است كه داراي دو ورودي هلالي شكل است 1-ورودي بزرگ 2-ورودي كوچك كه در داخل ورودي بزرگ تعبيه گرديده است و به خاطر اينكه هنگام ورودافراد به داخل زورخانه سرخود را خم نموده و حالت تعظيم ايجاد گردد اين بنا از آجر ساخته شده داراي دو گنبد جداگانه است. | |
| آدرس :خ باستان درمحل تلاقي حافظ-روبروي كتابخانه مطهري |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : صفويان اين بنا منسوب به حسين خان ساكي است . احتمال مي رودبا بناي پل گپ خرم آباد هم دوره باشدكه در دوره شاه سلطان حسين صفوي بنا شده است.داراي مساحتي قريب به790 متر مي باشد، به نظر مي رسد در ادوار بعدي نيز در آن تغيراتي در آن لحاظ شده باشد.داراي تزئينات ساده گچبري در رسمي بنديهاي زير گنبد مي باشد وهيچ شواهدي دال بر وجود نقاشي و آهك بري در آن وجود ندارد. در گذشته آب رساني بنا از چاهي موسوم به گور يا گاورو كه در قسمت تون قرار دارد. تامين مي شده و فاضلاب آن از طريق تنبوشه هاي در زير خيابان فردوسي به رودخانه مي ريخته است . در قسمت بينه 2ستون سنگي ودر گرم خانه نيز 4 ستون سنگي وجود دارد،قوسهاي اجرا شده در بنا همگي از نوع شبدري كند مي باشد. | |
| آدرس :خرم آباد |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : آل حسنويه پايه هاي اين پل بصورت بيضي شكل مي باشد و از ويژگي منحصر به فردي برخوردار مي باشد كه از آن جمله مي توان به وجود سكويي در داخل دو پايه اصلي پل نام برد . اين سكو از 12 پله ساخته شده وكاربرد آن دقيقاً روشن نيست ولي احتمالاً به عنوان پشت بند از آنها استفاده شده است . رنگ ملات پل در قسمت پايه ها متمايل به قرمز رنگ است كه به علت تركيب آن با يك نوع شنهاي قرمز رنگ و همچنين يك نوع گياه به نام تره پي Tarahpey استفاده شده است . كتيبه ابي در قسمت غربي پل بر سينه كوه بالاتر از مسير گذر روي پل به طرف شمال غربي آن به دستور بدر بن حسنويه نوشته شده است و قرينه آن در قسمت جنوب بر سينه كوه وجود داشته كه متأسفانة به علت عمليات راهسازي تخريب گرديده است . اين پل در ادوار مختلف مورد استفاده قرار گرفته است بيشتر قسمتهاي اين بنا مربوط به زمان بدر بن حسنويه ( 374 هـ .ق ) مي باشد . | |
| آدرس :خرم آباد به خوزستان-بخش ملاوي برروي رودكشكان |