نوع بنا : تاريخي
قدمت : حدود 272 سال
| عمارتي هشت ضلعي و سه طبقه است. در ميان باغي با جويها و حوضهاي متعدد قرار دارد وبه روايات متون دوره قاجاريه پيش از ان كه كاخي براي امراي جلاير باشد كه مدتي در كلات زيسته اند مقبره نادر بوده وبه دستور او ساخته شده است دور تا دور بنا شامل 8 ايوان و دو ورودي است كه به اندروني هاي متعدد وصل است نماي ساختمان با سنگ قهوه اي تزئين شده است روي سنگها حجاريهايي از نقش گل وميوهاي گرمسيري ايجاد شده است اين سنگها ظاهرا به دستور نادر از اذربائيجان و مراغه آورده شده است در قسمتهاي شرقي بنا تصاويري بر ديوار نقاشي شده ودور تا دور قسمت داخلي نيز با ايات سوره(عم يتسائلون)و نقاشيهايي داراي طلا كاري مزين شده است . زير زمين تاريك احتمالا به حمل خزانه هاي نادر ويا زندانهاي موقتي ويا محل دفن اختصاص داشته است وبعد از طبقه هم كف 66ستون سنگي به شكل نيمه استوانه طبقه سوم را تشكيل ميدهد كه شايد ساقه گنبدي باشد كه هنوز ساخته نشده باشد | |
| آدرس :كلات نادري |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه(1195-1299 ه ق ) عمارت بادگير از بناهاي دوره فتحعلي شاه است كه در دوره ناصرالدين شاه دچار تغييرات و تصرفات عمده اي شد. اين عمارت داراي تالار بزرگي است كه ارسي ها، ستون ها، ديوارها و سقف آن با نقاشي، زرنگاري، آينه كاري، گچ بري، منبت كاري و مرمر پوشيده شده است و يكي از تالار هاي پر كار و زيبا و جالب به شمار مي رود. در زير اين تالار حوض خانه وسيعي قرار دارد كه در چهارگوشه آن، چهار بادگير بلند با كاشي هاي معرق آبي، زرد و سياه با قبه هاي زرين قرار گرفته و هواي حوض خانه، تالار و اتاق ها را به خوبي خنك مي كند. | |
| آدرس :تهران - ضلع جنوبي باغ گلستان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : پهلوي آخرين بنا در ضلع شمالي، عمارت خوابگاه جديد است كه در سال 1329 به جاي نارنجستاني كه در اوايل حكومت رضا شاه تخريب شده بود. احداث شد و پيش از انقلاب محل اقامت سران كشورهاي خارجي بود. | |
| آدرس :تهران - ضلع شمالي كاخ گلستان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه(1195-1299 ه ق ) در سمت غرب تالار آينه، تالار سلام(تالار موزه) احداث شده است. فكر ايجاد موزه پس از نخستين سفر ناصرالدين شاه به اروپا در سال 1290 ه ق در ذهن او شكل گرفت. از اين رو پس از بازگشت به ايران دستور تخريب عمارت خروجي را صادر كرد و به جاي آن ساختمان گلستان جديد، شامل تالار آينه و اتاق موزه ساخته شد.در اوايل تاسيس اتاق موزه علاوه بر نمايش آثار هنري ايران و اروپا و هدايايي كه سلاطين كشورهاي خارج براي شاهان ايران فرستاده بودند و اسلحه، زره شاهان سابق، آثار تاريخي، تابلو ها، گلدان ها و چلچراغ ها، ساعت ها، مجسمه ها و ... قسمت اعظم جواهرات پياده و اشيا وصله هاي جواهرنشان نيز در اين تالار در معرض تماشا گداشته بود. پس از سرقت سال 1309 ه ق از جواهرات تخت طاووس و نيز واقعه تحريم تنباكو كه در جريان آن مردم براي دادخواهي به داخل ارگ ريختند، ناصرالدين شاه بيمناك شد و سرداب محكمي را در عمارت خوابگاه بنا كرد و جواهرات را به آنجا منتقل ساخت.پس از انتقال تخت طاووس و و تخت نادري و نيز صندلي مرصع محمد شاه از تالار به اتاق موزه، مراسم سلام هاي خاص و رسمي در اين تالار برگزار مي شد. اين امر موجب نامگذاري تالار به نام تالار سلام شد.در سال 1345 به سبب برگزاري مراسم تاجگذاري در اين تالار ، ساختمان ان تعمير و موزه آرايي آن به طور كلي دگرگون شد و به شكل امروزي درآمد. از اشياي گرانبهايي كه در حال حاضر در اين تالار نگه داري مي شود. بايد به تخت طاووس و صندلي مرصع محمدشاه اشاره كرد.در طبقه زيرين تالار سلام ، حوض خانه وسيعي قرار دارد كه امروزه به دو بخش تقسيم شده است؛ بخش شرقي به نام تالار مخصوص به نمايش هنرهاي ظريفه ايران در دوره قاجار، و بخش غربي آن با نام نگارخانه براي ارايه آثار نقاشي هنرمندان ايران در دوره قاجار اختصاص يافته است.در سمت شرق تالار آينه، تالار عاج يا سفره خانه و سپس عمارت برليان قرار دارد كه پيش از انقلاب محل پذيرايي از مهمانان خارجي و برگزاري ميهماني هاي رسمي بود، و در حال حاضر به نمايش اشياء ظروف، گلدان ها و ... اختصاص يافته است. در حوضخانه زير عمارت سفره خانه نيز تابلو هاي نقاشي به نمايش گذارده شده است. | |
| آدرس :تهران - در سمت غرب تالار آينه،كاخ گلستان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه(1195-1299 ه ق ) كاخ شمس العماره يكي از بناهاي مرتفع و مشخص تهران قديم است كه به دستور ناصرالدين شاه بين سال هاي 1282 تا 1284 ه ق در ضلع شرقي محوطه گلستان احداث شد. طرح ونقشه اين بنا از دوستعلي خان معير الممالك و معماري آن بر عهده استاد علي محمد كاشي بود. شمس العماره هم از نظر نقشه و شكل ظاهري و هم از نظر آرايش داخلي يكي از بناهاي تاريخي و زيباي تهران است. آينه كاري ها، نقاشي هاو گچ بري هاي اين عمارت از نظر نمايش شيوه هاي مختلف و متنوع تزئينات داخلي بنا در ايران، بي نظير است.در حال حاضر طبقه پايين عمارت شمس العماره به نمايشگاه كتاب اختصاص يافته است. | |
| آدرس :تهران - ضلع شرقي كاخ گلستان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه(1195-1299 ه ق ) تالار الماس نيز از بناهاي دوره فتحعلي شاه است كه در دوران ناصرالدين شاه در تزئينات آن تغييراتي داده شد. اين بنا را به دليل آينه كاري داخلي آن به نام الماس خوانده اند و شمال تالاري بزرگ با اتاق هاي گوشواره، دهليزها، بالاخانه ها و پستوهاي متعدد است. در سه طرف تالار، بالاتر از رف ها به سبك بناهاي عهد فتحعلي شاه، سه ايوانچه آينه كاري مقرنس و طاق نماهاي باريك و كشيده ساخته شده و سمت شمالي تالار با ارسي هاي بزرگ كه شيشه هاي رنگي زيبا دارند پوشيده شده است. | |
| آدرس :تهران - كاخ گلستان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه(1195-1299 ه ق ) احداث باغ بسيار بزرگ و كاخهاي متعدد آن در جلگه شرقي رستم آبد در سال 1305 ه ق در زمان ناصرالدين شاه پايان يافت. اين كاخ داراي عمارت هاي متعدد، استخر بزرگ و آب نماهاي بسيار و ... بود.آنچه از كاخ هاي قديمي اين مجموعه باقي مانده عبارت است از: بناي مركزي كلاه فرنگي كه مشتمل بر عمارت دو طبقه با سرسراي وسيع و حوض خانه مركزي مزين به گچ بري هاي عالي است. برج چهار طبقه خوابگاه به تالار بزرگ عمارت متصل است و حوضخانه طبقه زيرين آن نيز با كاشي كاري عالي تزئين شده است. بقيه بناها و استخر و تمام محوطه باغ سلطنت آباد به تاسيس كارخانه هاي مهمات سازي ارتش تخصيص يافت و به صورت امروزي در آمد. | |
| آدرس : تهران - جلگه شرقي رستم آباد |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه(1195-1299 ه ق ) مجموعه قصر و باغ نگارستان بين سالهاي 1232- 1222 ه ق در زمان فتحعليشاه قاجار به دست دو تن از معماران نامي زمان، استاد عبدالله خان و استاد آقاجاني اصفهاني بنا شد. اين مجموعه در ضلع شمالي ميدان بهارستان، يعني در جايي كه امروزه عمارت سازمان برنامه و بودجه واقع است، قرار داشت. هر چند از اين مجموعه چيزي بر جاي نمانده و احتمالا در اواخر دوره قاجار ويران شده است، اما حوض خانه آن هنوز در گوشه اي از وزارت ارشاد برجاست. اين بنا كه به بناهاي دوره زنديه ساخته شده، اكنون به عنوان ساختمان گنجينه هنرهاي ملي ايران مورد استفاده است | |
| آدرس :تهران - ضلع شمالي ميدان بهارستان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه(1195-1299 ه ق ) كاخ فيروزه كاخ كوچك و زيبايي مشتمل بر تالار بزرگ مركزي و اتاق هاي جانبي آن است. اين بنا داراي ايواني گرد كاخ در كنار استخر آب و در ميان محوطه مشجر است. كاخ فيروزه در زمان ناصرالدين شاه ساخته شد. اين كاخ محل استراحت و ناهار خوري شاهان قاجار هنگام تفريح و شكار بود و از نظر كاشي كاري داخلي و شيوه معماري اثر هنري جالب توجهي به شمار مي رود. اين بنا به قصر فيروزه نيز معروف است. اين محل از نيم قرن پيش در اختيار و تملك زرتشتيان تهران قرار دارد. | |
| آدرس :تهران |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : زنديه(1163-1209ه ق ) اين بنا در شمال غرب محوطه چسبيده به تالار سلام قرار دارد. تاريخ ساخت بنا به سال 1173 باز مي گردد. ولي بخش اعظم آن در تغيير و تحولات دوران ناصرالدين شاه، تخريب شد و آنچه از آن باقي مانده، بنايي سرپوشيده و ستون دار به صورت ايوان سه دهنه اي است كه در وسط آن حوض جوشي قرار دارد كه آب قنات شاه از ميان آن بيرون مي جهد. در همين مكان بود كه آقا محمد خان قاجار پس از نبش قبر كريمخان زند، باقي مانده استخوان هاي او را دفن كرد. | |
| آدرس :تهران - در شمال غرب محوطه كاخ گلستان – چسبيده با تالار سلام |