نوع بنا : تاريخي
قدمت : حدود 1209 ه . ق سال
آب‌انبار تاريخي عليمردان (پسر گنجعلي خان) كه در مجموعه گنجعلي‌خان كرمان واقع شده، ويژگي‌هاي معماري جالبي دارد كه توجه بينندگان را به خود جلب مي‌كند. تاريخ كتيبه موجود بناي‌مذكور 1209 ه . ق است. سردر آب‌انبار كاشي كاري شده و برخي سنگ‌هاي آن نيز حكاكي شده‌اند. اين آب‌انبارحدود 2 ميليون ليتر آب را ذخيره مي‌كرده است. قسمت‌هاي عمده بناي اين آب‌انبار عبارتند از: منبع ذخيره آب،پوشش منبع، بارگير و هواكش، راه‌پله و پاشير و سردر تزئيني كه جنگلي جذاب و ديدني هستند آدرس :مجموعه گنجعلي‌خان كرمان
| نوع بنا : تاريخي قدمت : افشاريان 1210-1148ه.ق آب انبار ميرزا مهدي در شهر ساري واقع شده و به دوره افشاريه يا زنديه مربوط است. اين آب انبار به وسيله پلكان هايي به پا شير و انبار آب دسترسي دارد. طرح آب انبار، مدور با گنبدي هلالي است كه تماماً با مصالح آجر و ملاط ساروج ساخته شده است. در قسمت فوقائي سقف گنبد، دريچه هايي به منظور آب انبار تعبيه گرديده است. اين آب انبار علاوه بر در ورودي اصلي، در ديگري نيز در سمت شمالي دارد كه در مواقع ضروري به جهت لايروبي و تميز كردن، از آن استفاده مي شد. چنان كه در نحوه حفاظت و مرمت ا ين آب انبار اقدامات اساسي انجام گيرد، علاوه بر جاذبه هاي سياحتي ، مي توان از فضاي آن در امور فرهنگي و هنري نيز بهره برداري كرد | |
| آدرس :شهر ساري |
| آب انبار نو كه به تلفظ محلي "نوانبار" گفته مي شود ،در محله نوانبار ساري واقع شده است. اين آب انبار را خورشيد خانم (ازخاندان كني ها) ساخته است. تمام اجزاي آن از مدخل ،پلكان، پاشير و قسمت انبار آب (كه با پوشش گنبدي ساخته شده است) پا برجاست؛ ولي مدخل آن با آجر و سيمان مسدود شده است. مدخل آن دركوچه قرار دارد كه بالاي سر در آن، نشانه هايي از تزئينات كاشي كاري مشاهده مي شود و ساير قسمت هاي آب انبار در خانه شخصي واقع شده است. | |
| آدرس :محله نوانبار ساري |
| حدود 12 كيلومتري شرق برازجان محوطه وسيعي به نام آب انبار يا تنب كرو وجود دارد كه بقاياي ديوارهاي غربي آن از قلوه سنگ و ملاط گل است. بقاياي ديوارها در محدوده وسيعي پراكنده شده است. وضعيت ديوارها طوري است كه احتمال داده مي شود در اين قسمت باغ هايي وجود داشته كه در داخل آن خانه هايي ساخته شده بود. در حال حاضر حداقل دو مخزن آب به چشم مي خورد كه به قطر حدود4 متر به صورت دايره اي در كف زمين كنده شده و با قلوه سنگ و ملاط ساروج استحكام يافته و نما يا سطح آن به وسيله يك لايه ساروج اندود شده است | |
| آدرس :12 كيلومتري شرق برازجان |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه (1299-1195 ه ق ) ساختمان آب انبار قوام در محوطه بازي در كنار خيابان خليج فارس قرار گرفته است. اين آب انبار بيش از 150سال عمر دارد وبا مصالح محلي و در زمان قاجاريه ساخته شده است. اسكلت اصلي و تاق آن از سنگ هاي رسوبي خيلي مقاوم با سه دهانه ستون بندي به وسيله 4 تاق پوشيده شده است. 2 متر از آب انبار خارج از زمين و 60/2متر در زيرزمين قرار دارد. داخل آب انبار با پوششي ساروج خيلي مقاوم ساخته شده است. در نماي خارجي به فاصله معيني پنجره هايي به ابعاد 90*120سانتي متر تعبيه شده است كه از داخل با شبكه اي از سنگ پوشيده شده است. | |
| آدرس :بندر بوشهر - محوطه بازي در كنار خيابان خليج فارس |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه(1195-1299 ه ق ) اين بنا در محدوده بازار تهران و محله سيد اسماعيل واقع شده و بناي كنوني آن از آثار دوره قاجاريه است. اين بنا توسط بيگلر بيگي وقت تهران حاج عيسي وزير و يا به روايتي ميراز موسي در سال 1262 ه ق ساخته شد. آب انبار سيد اسماعيل و بناهاي وابسته به آن به هنگام آباداني بيش از هزار متر مربع مساحت داشت كه امروزه به جز محوطه مخزن آن بقيه بنا از جمله راه پله و پا شير از بين رفته است. مخزن بسيار بزرگ آب انبار از نمونه هاي جالب توجه آب انبار سازي و در نوع خود منحصر به فرد است. اين مخزن محوطه اي است به ابعاد حدود 38 در 10 در 28 متر كه پوشش طاقي آن بر روي 48 ستون آجري مكعب شكل ( 8 رديف 6 تايي) قرار گرفته است. حجم كل مخزن 11685 متر و ظرفيت آبگير آن 7500 متر مكعب است. راه پله، از كوچه سيد اسماعيل 43 پله با پاگرد هاي متعدد داشت و محوطه پاشير به ابعاد 12 متر مربع، داراي سه شير بزرگ بود كه در زير هر يك چاله اي به ابعاد تقريبي يك متر مربع وجود داشت. بر روي آب انبار، كاروانسرا، بار انداز و همچنين بادگيرها و روزنه هاي مربوط به مخزن آب انبار قرار گرفته بود مخزن آب انبار سيد اسماعيل در دوره اخير به قهوه خانه و رستوران تبديل شده است | |
| آدرس :تهران - محدوده بازار و محله سيد اسماعيل |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : قاجاريه (1195 -1299 ه ق ) اين آب انبار در روستاي علي آباد باغ خواص از توابع شهرستان ورامين، در شرق يخچال علي آباد قرار دارد و ابعاد آن 6 در 5/20 متر است.ورودي اين آب انبار كه با مصالح آجر و گل رس شكل گرفته، در سمت شرق قرار دارد و داراي طاق هلالي است. ارتفاع سقف تا كف حدود 70/4 متر است و پس از آن به اتاقي به ابعاد 4 در 6 متر منتهي مي شود. يك رديف پله از اين اتاق تا كف آب انبار ادامه مي باد. آب انبار علي آباد تا اواخر دوره قاجاريه مورد استفاده بود. | |
| آدرس :روستاي علي آباد باغ از توابع شهرستان ورامين، در شرق يخچال علي آباد |
| نوع بنا : تاريخي قدمت : چهار قرن پيش آب انبار باستاني سرخه كه در خيابان عاشورا در شهر سرخه قرار دارد بزرگ ترين، زيباترين و مهم ترين آب انبار اين شهر است كه بر اساس معماري سنتي خاص ناحيه كويري با گنبد عظيم مخروطي بر بالاي منبع آن به صورت پله هاي مدوري احداث شده است. بر بالاي گنبد آن بادگيري كوچك براي عبور جريان هوا به چشم مي خورد.از مدخل ورودي آب انبار كه اكنون بسته است، تا شيرهاي آب بيش از چهل پله وجود دارد. قدمت اين آب انبار را به بيش از چهار قرن تخمين زده اند | |
| آدرس :سمنان - خيابان عاشورا در شهر سرخه |